„Idę do szkoły”
Adaptacja przedszkolaka do szkoły
Czas gdy dziecko idzie do szkoły jest wyjątkowym okresem w życiu każdej rodziny.
Rodzice zadają sobie podobnie jak przed rozpoczęciem edukacji przedszkolnej wiele pytań: czy moje dziecko jest gotowe do nauki? Czy sobie poradzi? Czy znajdzie przyjaciół? Czy polubi swoją Panią? Jak sprosta nowym wymaganiom i obowiązkom?
Adaptacja do szkoły.
Pójście do szkoły to ważny przełom w życiu dziecka. Podjęcie nowej roli – roli Ucznia jest dużą zmianą w życiu każdego dziecka, wiąże się z nowymi wyzwaniami i wymaga wielu umiejętności emocjonalnych, społecznych i poznawczych.
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole podstawowej staje w obliczu sytuacji, która jest jakościowo różna od tej, która zna z przedszkola. Inne stają się wymagania programowe, zmienia się otoczenie – nowi koledzy, nauczyciele.
Wspomaganie dzieci przekraczających próg szkoły jest ważne dla rozwoju ich dalszej kariery szkolnej.
To jak będzie przebiegał proces adaptacji do szkoły wpływać będzie na tempo zdobywania kolejnych umiejętności w szkole oraz na ogólny rozwój.
Badania pokazują, że dzieci, które łatwo odnajdują się w szkole w ciągu pierwszego roku nauczania i radzą sobie ze stresem związanym z procesem przejścia, często lepiej rozwijają się w dalszych latach niż ich koledzy, którym dostosowanie się do nowej sytuacji przyszło z trudem.
Powodzenie w pierwszych okresie nauki ma związek z sukcesami dziecka przez całą szkołę podstawową i jego późniejsza karierę edukacyjną.
Dojrzałość szkolna
Jednym z czynników wpływających na to, czy dziecko sprosta wymaganiom stawianym mu przez szkołę decyduje stopień osiągniętej przez niego dojrzałości szkolnej.
Dojrzałość szkolna jest to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym, sprostanie różnorodnym obowiązkom i opanowanie treści programowych.
Na dojrzałość szkolną dziecka składają się nie tylko konkretne umiejętności, jak np. pierwsze próby czytania, pisania, samodzielność. Świadczą o niej także: umiejętność koncentracji, skupiania uwagi, rozmawiania, odpowiadania na pytania, reagowania na nakazy i zakazy. Dziecko dojrzałe do szkoły powinno rozumieć i przestrzegać obowiązujące normy i zasady w grupie, nawiązywać relacje rówieśnicze i umiejętność współpracy a także motywację do podejmowania nowych wyzwań.
Na pełną gotowość szkolną 7-latka składają się:
- dojrzałość fizyczna – to odpowiedni poziom zdrowotny, zdolność do podejmowania większych wysiłków, dobra ogólna sprawność ruchowa, a w tym precyzyjne ruchy palców gwarantujące naukę pisania i rysowania, zadawalający ogólny rozwój fizyczny organizmu.
- dojrzałość umysłowa – to odpowiedni rozwój procesów poznawczych – myślenia, mowy, pamięci, wyobraźni i uwagi dowolnej, który sprawia, że dziecko jest aktywne poznawczo, chce się uczyć, zdobywać wiedzę, poznawać nowe zjawiska. Zapewnia on zdolność do opanowania nauki czytania, pisania oraz liczenia.
- dojrzałość emocjonalno-społeczna – to osiągnięcie przez dziecko równowagi emocjonalnej, pozwalająca reagować adekwatnie do sytuacji. Ta także osiągnięcie przez dziecko odpowiedniej samodzielności, umiejętność nawiązywania kontaktów zarówno z nauczycielami jak i rówieśnikami, umiejętność współdziałania i współpracy w grupie, podporządkowywania się ustalonym normom i zasadą, poziom odpowiedzialności, obowiązkowości, wytrwałości. To umiejętność cieszenia się z osiągnięć całej grupy, zdolność doprowadzania pracy do końca, pomimo zmęczenia.
- dojrzałość do czytania, pisania, liczenia – to odpowiedni poziom rozwoju analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej, niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dźwięków, ich rozpoznawania, porównywania i odtwarzania, rozumienia znaczenia wyrazów, jako graficznych odpowiedników słów. To taki rozwój orientacji przestrzennej, która umożliwia rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji, wymiarów odwzorowanych form graficznych.
Rola rodziców w wspieraniu adaptacji do szkoły
Rodzice, jako najbliższe środowisko dziecka, mogą mu bardzo pomóc w łagodnym przejściu z przedszkola do szkoły poprzez:
- tworzenie pozytywnego obrazu szkoły (nie można straszyć dziecka szkołą),
- aktywne uczestniczenie w życiu przedszkolnym i szkolnym dziecka,
- interesowanie się działalnością i pracą dziecka w przedszkolu i szkole,
- docenianie najdrobniejszych sukcesów dziecka, pozytywne wzmacnianie, dodawanie mu wiary w jego siły i możliwości,
- zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa i bezwarunkowej miłości,
- szukanie pomocy u specjalistów w razie wystąpienia jakichkolwiek problemów czy trudności.
Bardzo ważne jest wspieranie rozwoju emocjonalno – motywacyjnego dziecka poprzez:
– czas dla dziecka.
– Rozmawianie z nim o uczuciach.
– Uwrażliwianie na potrzeby i uczucia innych osób poprzez rozmowy oraz prezentowanie właściwych postaw społecznych.
– Powierzanie dziecku obowiązków i odpowiedzialnych zadań na miarę jego możliwości, ale także będących nowym wyzwaniem
– Rozbudzanie w dziecku ciekawości poznawczej poprzez bogactwo doświadczeń intelektualnych i kulturalnych… (książki, wystawy, kino, teatr i in.)
W ostatnim roku, przed rozpoczęciem nauki szkolnej oddziaływania wychowawcze należy koncentrować na różnych dziedzinach, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka:
Najważniejsze cele to:
- Wyrabianie samodzielności – kształtowanie umiejętności związanych z samoobsługą (ubieranie się, mycie, czesanie, dbałość o estetyczny wygląd zewnętrzny), samodzielne wykonywanie powierzonych zadań, umiejętność organizowania samodzielnej pracy, dbania o swoje rzeczy.
- Kształtowanie wytrwałości i systematyczności – należy zwracać uwagę na to, aby rozpoczęta budowla z klocków lub rysunek został zakończony. Systematyczność dziecka można kształtować przez przydzielanie mu drobnych obowiązków, które trzeba wykonywać stałe, np. sprzątanie zabawek, podlewanie roślin itp.
- Wzbogacanie wiedzy o świecie, doświadczeń życiowych dziecka, pobudzanie do działania, pobudzanie ciekawości, zainteresowań. Ważne jest odpowiadać na wszystkie zadawane pytania, w których przejawia się myślenie i ciekawość poznawcza dziecka
- Rozwijanie mowy, wzbogacanie słownictwa i pojęć przedszkolaka, uczenie prawidłowej wymowy.
- Rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej – przez oglądanie obrazków, uczenie rozpoznawania kształtów, organizowanie zabaw, polegające na układaniu całości z kilku elementów np. puzzle, układanki.
- Rozwijanie spostrzegawczości słuchowej – poprzez nazywanie obrazków, czytanie bajki i opowiadań,
- Rozwijanie zainteresowań książką. Wielokrotne czytanie pozwala na pamięciowe opanowanie treści, na wspólne przeżywanie radości i smutków, rozwija koncentrację uwagi.
- Rozwijanie pojęć matematycznych – umiejętności liczenia, znajomość kierunków, orientacji przestrzennej
- Usprawnianie małej motoryki – zachęcanie dziecka do aktywności manualnych, ćwiczeń grafomotorycznych, zabaw masami, plasteliną, wycinania.
- Uczenie dziecka umiejętności dostosowywania się do ustalonych zwyczajów, zasad, oraz umiejętności pracy zgodnie z ustalonymi warunkami,
- Przyzwyczajanie dziecka do stałego rozkładu dnia (zaplanowane godziny snu, posiłków i zabawy)
- Kształtowanie pozytywnej motywacji dziecka do nauki, wzbudzanie jego zainteresowania, ciekawości do poznawania, odkrywania, badania różnych rzeczy.
Rola przedszkola i szkoły w procesie adaptacji szkolnej
Przejście dziecka sześcioletniego z przedszkola do szkoły będzie łatwiejsze, jeśli będzie miało wcześniej okazję poznać swoją przyszłą placówkę, zrozumieć na czym polega rola ucznia, poznać starszych kolegów. Taką możliwość stwarzają rozmaite programy adaptacyjne prowadzone we współpracy przedszkoli i szkół. Pozwala to dzieciom na oswojenie się. W toku działań trzeba umożliwić dzieciom obejrzenie szkolnych pomieszczeń, nie tylko przyszłej klasy, ale pokazać salę gimnastyczną, boisko, pokój nauczycielski, miejsce spotkań. Istotne jest również inicjowanie wspólnych przedsięwzięć przez przedszkole i szkołę- występów teatralnych, festynów, konkursów, czy umożliwienie młodszym dzieciom uczestnictwa w „ otwartej lekcji.
W procesie adaptacji do szkoły może bardzo pomóc realizacja projektu badawczego pt. „Szkoła”
W ramach aktywności badawczych dzieci mogą:
– odwiedzać swoje przyszłe szkoły, wykonywać zdjęcia, szkice, dzielić się wrażeniami,
– zapraszać ekspertów np. starsze rodzeństwo, które opowie o szkole, pokaże potrzebne rzeczy
– brać udział we wspólnych lekcjach, zabawach z dziećmi z pobliskich szkół.
– bawić się w „szkołę” – warto zorganizować w sali kącik tematyczny z tablicą, zeszytami, linijkami, długopisami, ołówkami itp.
AUTOR: Magdalena Jankowska
Przedszkole nr 42 „Kwiaty Polskie”
Bibliografia: „Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej” E. Gruszczyk- Kolczyńska, E. Zielińska
„Starsze przedszkolaki. Jak skutecznie je wychowywać i kształcić w przedszkolu i w domu” -praca zbiorowa pod redakcją E. Gruszczyk – Kolczyńskiej
