Rozwój mowy dziecka

Wszechstronny rozwój dziecka trwa od jego poczęcia, a jego prawidłowy rozwój zależy od wielu czynników. Kiedy dziecko rośnie nasuwają się każdemu pytania : Czy moje dziecko rozwija się prawidło?, Kiedy zacznie mówić?.

Musimy jednak pamiętać, że dziecko nie rodzi się z umiejętnością mówienia, musi przyswoić ją sobie od najbliższego otoczenia, ale przede wszystkim od matki,  z którą jest najbardziej związany emocjonalnie. Mowę dziecko powinno przyswoić sobie na zasadzie naśladownictwa (Styczek 1979: 208).

Zatem zapamiętajmy, że rozwój mowy dziecka trwa już od jego poczęcia. Po urodzeniu dziecko rozwija się w sposób ciągły, ale odbywa się to pewnymi skokami. Każda sprawność zależy od dojrzałego i gotowego układu nerwowego (Stecko 2002: 14-15).

Mowa dziecka jest przedmiotem zainteresowań logopedów, językoznawców, psychologów, ale także jest rozpatrywana między innymi przez takie nauki jak medycyna, fizyka (akustyka). Jednak, aby mowa prawidłowo się rozwijała, powinny być spełnione pewne czynniki.

Sawa do czynników rozwoju mowy zalicza:

• „prawidłowo ukształtowany obwodowy narząd mowy,
• prawidłowo ukształtowany ośrodkowy układ nerwowy,
• prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu,
• prawidłowy rozwój umysłowy,
• prawidłowe warunki środowiskowe i wychowawcze” (1990: 7).

Należy zwrócić uwagę, że rozwój mowy dzieci, przebiega pewnymi etapami. Niezmienność oraz następstwa występujące w prawidłowym rozwoju są charakterystyczne i łatwe do uchwycenia. Poniżej zostały przedstawione etapy rozwoju mowy, należy jednak zaznaczyć, że nie zawsze jest on zgodny z rzeczywistością. Odstępstwa od podane schematu mogą świadczyć o opóźnionym rozwoju mowy (Zaleski 1993: 185).

Kaczmarek wyróżnia następujące etapy rozwoju mowy, które przedstawiono poniżej.

1. Okres przygotowawczy (wstępny lub zerowy) . Obejmuje on przedział “wieku” od 3 do 9 miesiąca życia płodowego. W tym okresie dopełniają się dwa bardzo ważne warunki, które w istotny sposób wpływają na kształtowanie się mowy u dziecka i zaliczamy do nich:

• wykształcenie się narządów mownych (zaliczane są tu narządy nadawcze jak i odbiorcze),
• rozpoczyna się funkcjonowanie wyżej wymienionych narządów np. w magazynowaniu i odbieraniu informacji, nadawaniu informacji (1977: 50-51).

1. Okres melodii (0 – 1 roku życia), w tym okresie pojawia się:

• głużenie – u dzieci zdrowych trwa w 2 – 3 miesiącu życia, głużenie podobnie jak ruchy rąk i nóg jest odruchem bezwarunkowych, dźwięki charakteryzują się tym, że są niewyraźnie o przypadkowej artykulacji,
• gaworzenie – występuje u dzieci w drugiej połowie 1 roku życia, występuje tu w dalszym ciągu odruch bezwarunkowy jakim jest głużenie, ale dodatkowo pojawia się odruch warunkowy jakim jest zamierzone, świadome powtarzanie do czego nieodzowne jest słyszenie.

3. Okres wyrazu (1 – 2 rok życia).
4. Okres zdania (sygnału dwuklasowego) od 2 do 3 roku życia.
5. Okres swoistej mowy dziecka (3 – 7 rok życia) (Kaczmarek 1953: 139-177).

Tempo przyswojenia przez dziecko mowy i języka ojczystego jest różne. Pierwsze wyrazy pojawiają się w pierwszym lub drugim roku życia, ale w niektórych przypadkach rozwój ten może być opóźniony.

*fragment pracy podyplomowej